*kio
- 1.
- Demanda pronomo por neŭtraĵoj: kio okazis [1]? pri kio vi interparolis FK ?
- 2.
-
Nerekte demanda pronomo por neŭtraĵoj:
neniu scias, kio morgaŭ lin trafos
PrV
;
li demandis ŝin, kion ŝi faras tie ĉi,
tute sola
[2];
rigardu, kio eliras el la buŝo de via
fratino
[3];
mi klarigis al vi, kio devas esti la celado de niaj
kongresoj
[4].
Rim.: En tiu senco, oni neniam esprimas la antaŭaĵon tio.
- 3.
-
Relativa pronomo uzata anstataŭ kiu, kiam
ĝia antaŭaĵo estas:
- a)
- io, tio, ĉio (esprimita aŭ ne): mi volas, ke tio, kion mi diris, estu obeata; la urbo faris ĉion, kion ili povis por ke ni elportu […] la plej bonan rememoron [5]; pri kio ajn prudenta vi al ni parolos, viaj vortoj ne perdiĝos Hamlet ; (tio) kio ajn estos l' unua vidoto, […] ĝi estos al Dio oferota FK ; sorto ofte alsendas (tion), kion oni ne atendas PrV ; (ĉio) kio mia, tio bona PrV .
- b)
- antaŭa tuta propozicio: la naturo konservas sian moron, kion ajn la honto dirus Hamlet ; ŝi posedis fenomenan memoron, kio ŝin kapabligis traduki sen notoj plej longan paroladon; nun li havis tempon por ekzerci la soldatojn, kio estis lia plej amata okupo [6]; li ridas konstante, kio estas netolerebla; la kongresaj kunsidoj okazos en unu sola domego, kio multe helpos al la bona aranĝo.
- c)
- substantivigita adjektivo kun nedifina signifo: la plej bona, kion oni povus deziri [7]; mi promesis ne kaŝi antaŭ vi eĉ la plej malgrandan, kion mi povas ekscii pri la sorto de via frato [8]; la sola, kio […] mirigis ilin, estis tio, ke ili facile komprenis la lingvon [9]; tio ĉi estus la plej terura, kio povus al mi okazi [10]; tio estis la plej agrabla, kion oni povis al ŝi donaci [11]; la sola, kion ili deziras, estas nur, ke oni lasu ilin trankvile vivi [12]; la unua, kion ili aŭdis […], estis […] [13]; la blanka, kion li vidis, estis nur ŝaŭmo sur la maro FK .
Rim.: En tiu senco oni povas subkompreni la antaŭaĵon tio nur kiam ĝi estas je la sama kazo kiel kio: redonu, kion vi prenis.
Rim.:
Pro la misinfluo de la eŭropaj lingvoj, oni kutimas uzi
„kio“n ĉiam ununombre, malkiel en ekz-e la
lingvoj tjurkaj kaj malsimetrie ol „kiu ― kiuj“;
tial anstataŭ:
nun decidu, kiojn vi kunprenos, kaj kiojn vi lasos
ĉi tie,
oni uzas ĉirkaŭfrazon:
kiujn aĵojn vi kunprenos,
aŭ tute mallogike uzas ununombron:
kion vi kunprenos
―
eĉ se temas pri pluraj aĵoj; tian mallogikaĵon oni neniam toleras
ĉe
kiujn vi kunprenos.
Iam la akordo tamen neprigas plurnombron:
„Mi kredis,“ diris sinjoro Gliddon, tre humile,
„ke la Skarabo estis unu el la egiptaj dioj.“
„Unu el la egiptaj kioj?“ ekkriis la mumio salte
stariĝante
[14].
[Sergio Pokrovskij]
1.
N. V. Gogol, trad. L. L. Zamenhof: La Revizoro, Akto unua
2. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 21
3. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 17
4. L. L. Zamenhof: Paroloj, Parolado antaŭ la Tria Kongreso Esperantista en Cambridge en la 12a de aŭgusto 1907
5. L. L. Zamenhof: Paroloj, Parolado en la Guildhall (Londono) en la 21a de aŭgusto 1907
6. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, Ĉapitro XXII
7. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, Historio el la dunoj
8. Frederiko Schiller, trad. L. L. Zamenhof: La rabistoj, Akto Unua
9. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, Monteto de elfoj
10. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, La novaj vestoj de la reĝo
11. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Sovaĝaj cignoj
12. L. L. Zamenhof: Paroloj, Parolado antaŭ la Dua Kongreso Esperantista en Genève en la 28a de aŭgusto 1906
13. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Persista stana soldato
14. E.A. Poe: Kelkaj vortoj kun mumio
2. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 21
3. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 17
4. L. L. Zamenhof: Paroloj, Parolado antaŭ la Tria Kongreso Esperantista en Cambridge en la 12a de aŭgusto 1907
5. L. L. Zamenhof: Paroloj, Parolado en la Guildhall (Londono) en la 21a de aŭgusto 1907
6. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, Ĉapitro XXII
7. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, Historio el la dunoj
8. Frederiko Schiller, trad. L. L. Zamenhof: La rabistoj, Akto Unua
9. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, Monteto de elfoj
10. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, La novaj vestoj de la reĝo
11. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Sovaĝaj cignoj
12. L. L. Zamenhof: Paroloj, Parolado antaŭ la Dua Kongreso Esperantista en Genève en la 28a de aŭgusto 1906
13. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Persista stana soldato
14. E.A. Poe: Kelkaj vortoj kun mumio
- afrikanse:
- wat
- albane:
- çfarë
- amhare:
- ምንድን
- angle:
- 1. what 2. what tio, ~n: what. ĉion, ~n: everything (that). 3. which, that
- arabe:
- ما
- armene:
- ինչ
- azerbajĝane:
- nə
- beloruse:
- што
- bengale:
- কি
- birme:
- ဘာလဲ
- bosne:
- ono što
- ĉeĥe:
- co co, což
- ĉine:
- 什 [shén], 啥 [shá], 孰 [shú]
- dane:
- hvad
- estone:
- mida
- eŭske:
- zer
- filipine:
- kung ano
- france:
- quoi, que, quelle chose, qu'est-ce qui, qu'est-ce que, ce qui, ce que ~ ajn: quoi que, quelque chose que.
- galege:
- o que
- germane:
- was
- guĝarate:
- શું
- haitie:
- sa ki
- haŭse:
- abin da
- hebree:
- מה 3. אותו, מה ש-, אשר, ש-
- hinde:
- क्या
- igbe:
- ihe
- indonezie:
- 1. apa 3. yang
- internaci-signolingve:
- 1.
- irlande:
- cad
- islande:
- hvað
- japane:
- 何 [なん]
- jave:
- apa
- jide:
- וואָס
- jorube:
- kini
- kanare:
- ಏನು
- kartvele:
- რა
- kazaĥe:
- не
- kimre:
- beth
- kirgize:
- эмне
- kmere:
- អ្វីដែល
- koree:
- 무엇
- korsike:
- ce
- kose:
- intoni
- kroate:
- što
- kurde:
- çi
- latine:
- quod
- latve:
- ko
- laŭe:
- ສິ່ງທີ່
- litove:
- ką
- makedone:
- што
- malagase:
- inona
- malaje:
- apa
- malajalame:
- എന്ത്
- malte:
- liema
- maorie:
- te aha
- marate:
- काय
- monge:
- dab tsi
- mongole:
- ямар
- nederlande:
- wat
- nepale:
- के
- njanĝe:
- chani
- okcidentfrise:
- guon
- panĝabe:
- ਕੀ ਹੈ
- paŝtue:
- څه
- pole:
- co ~ ajn: co tylko.
- ruande:
- iki
- rumane:
- ce
- ruse:
- что
- samoe:
- ā
- signune:
- 1. x@18*
- sinde:
- ڇا
- sinhale:
- කුමක් ද
- skotgaele:
- dè
- slovake:
- čo čo, čože čo, čože tio, ~n: to, čo. ĉion, ~n: všetko, čo.
- slovene:
- kaj
- somale:
- waxa
- ŝone:
- chii
- sote:
- eng
- sunde:
- naon
- svahile:
- nini
- taĝike:
- чӣ
- taje:
- อะไร
- tamile:
- என்ன
- tatare:
- Нәрсә
- telugue:
- ఏమి
- turke:
- tio, ~n: ne.
- ukraine:
- що
- urdue:
- کیا
- uzbeke:
- nima
- vjetname:
- những gì
- volapuke:
- 1. kios 2. kios 3. kelos
- zulue:
- lokho