kanon/o

1.

Grava eklezia regulo, koncernanta la kredon, kulton kaj disciplinon: la kanono 1271 de la eklezia leĝaro, kiu invitas episkopajn konferencojn, diocezojn, diversspecajn ekleziajn organizaĵojn kaj fidelulojn libere helpi por la subvenciado de la taskoj de la kurio [1]. kodekso

2.

Norma listo: infanoj legas librojn, kiujn la literatura kanono juĝas senvaloraj [2].

a)

Norma listo da libroj kiujn koncerna konfesio rigardas kiel sanktajn: malnovtestamenta kanono, novtestamenta kanono, masora kanono; aperis protestanta eldono, kun nur la tradicia kanono, kiun en Esperanto oni konas en la antaŭaj eldonoj de la Biblio [3].

b)

Eklezia katalogo de la sanktuloj.

1.

Rilata al kanono ¹, konforma al ĝi: la kanona juro; la kanonaj horoj (destinitaj al preĝo).

2.

Rilata al kanono ^2.a: la kvar kanonaj evangelioj; „kanonaj libroj“ oni nomas tiujn, kiuj formas la bazon, laŭ kiu oni ĝuste analizu iun doktrinon: nepre necesu koni tiujn, kaj koni tiujn plene sufiĉu [4]; Cherpillod atente ekzamenas multajn fragmentojn de kanonaj kaj apokrifaj fontoj, kiuj entenas dat-indikojn, por determini la tempon de naskiĝo kaj morto de Jesuo Kristo [5].

3.

Norma, konvencia: rusaj pentristoj en la 17-a jarcento aŭdace transiris de la kanona fronta portreto al la profila [6].

4.

(fakula ĵargono)^MatVort Plej natura. kanona bazo, kanona projekcio.

Rim.: La vorto ne havas precizan sencon. Ĝi nur servas por kvalifiki iujn objektojn, kiujn oni povas ial konsideri plej „naturaj“, „evidentaj“, „regulaj“, ktp.

Solene enskribi iun en la kanonon de la sanktuloj aŭ beatuloj.

Apartenanta al iu el la Bibliaj libroj (aŭ ties partoj) kies aŭtento estas kontestata kaj kiujn la eklezio rigardas malpli aŭtoritataj: aperis […] ekumena eldono, t.e. kun tiu [konata] kanono, sed inter la Malnova kaj Nova Testamentoj staras la Duakanonaj Libroj [7].

Rim. 1: La termino estas romkatolika. Ĝi ŝajnas implici ekziston de iu „dua kanono“, pri kio fakte ne temas.

Rim. 2: Simila nocio ekzistas en ortodoksismo; tamen tie temas pri „libroj bibliaj“, el kiuj unuj estas kanonaj, kaj iuj estas „bibliaj eksterkanonaj“ (la eklezio ankaŭ ilin rigardas instruaj kaj rekomendindaj, presigas ilin en siaj biblioj, sed ne plene agnoskas ilin „Die inspiritaj“). La ortodoksa Biblio entenas je 4 libroj pli da ili ol la romkatolika Vulgato.

Rim. 3: Protestantoj, polemike, rifuzas distingi tiajn librojn disde la apokrifoj.

Rim. 3: Precipe temas pri la malnovtestamentaj libroj kiuj ne eniris la masoran kanonon; tamen ankaŭ iujn librojn novtestamentajn iuj (i.a. la romkatolikoj) rigardas duakanonaj: Hebreoj, Jakobo, Judas, 2Petro, 1Johano, 2Johano, Apokalipso.