^*ambaŭ

I.

^*ambaŭ

Du kune, ĉiuj du, du same, duope: rigardi per ambaŭ okuloj ^PrV ; vidvino havis du filinojn […], ili ambaŭ estis tiel malagrablaj kaj tiel fieraj, ke oni ne povis vivi kun ili [1]; ili ambaŭ estis nudaj, la homo kaj lia edzino, kaj ili ne hontis [2]; ambaŭ sonĝis sonĝon, ĉiu sian apartan sonĝon en la sama nokto [3]; mi kaptos vin per ambaŭ manoj [4]; la tajloro rapide kolektis ŝtonojn en ambaŭ poŝojn [5]; kial vi ne diris tion antaŭe? – ĉar vi […] – nu, ni estas ambaŭ mensoguloj. [6]; inspiro kaj konado de tekniko ambaŭ helpis la artiston […], kiam per mano facila […] li ĵetis sur la paperon tiun faskon da linioj ^Marta ; oni ne devas intermiksi la homaranismon kun la esperantismo! ambaŭ ideoj estas tre parencaj inter si, sed tute ne identaj [7]; estas dezirinde fari diferencon inter la ambaŭ kazoj [8]; dentoj mordas la langon, tamen ambaŭ sin amas ^PrV .

Rim. 1: Uzo de la artikolo apud ‚ambaŭ‘ estas senutila kaj malkonsilinda. En LR Zamenhof mem skribas: „kvankam mi ofte uzis la formon „la ambaŭ“, tamen mi opinias nun, ke pli logike estas uzi la vorton „ambaŭ“ sen artikolo.“

Rim. 2: Zamenhof atentigas, ke „la konjunkcian uzadon de ‚ambaŭ‘ en la frazo ^ˣni loĝas en Londono ambaŭ en somero kaj en vintro^ˣ mi trovas tute ne aprobinda (estas konsilinde diri: kiel en somero, tiel ankaŭ en vintro, aŭ ne nur en somero, sed ankaŭ en vintro)“LR.

1. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 11
2. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Genezo 2:25
3. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Genezo 40:5
4. Jakob Grimm, Wilhelm Grimm, trad. Kazimierz Bein: Elektitaj Fabeloj de Fratoj Grimm, Du fratoj
5. Jakob Grimm, Wilhelm Grimm, trad. Kazimierz Bein: Elektitaj Fabeloj de Fratoj Grimm, La kuraĝa tajloreto
6. John Merchant: Tri Angloj Alilande, Ĉapitro IV.
7. L. L. Zamenhof: Homaranismo, Homaranismo
8. L. L. Zamenhof: Lingvaj Respondoj, Dua Parto – Gramatiko

afrikanse:

beide

albane:

të dy

amhare:

ሁለቱም

angle:

both

arabe:

كلا

armene:

երկուսն էլ

azerbajĝane:

həm

beloruse:

абодва, абедзьве

bengale:

উভয়

birme:

နှစ်ဦးစလုံး

bosne:

oba

ĉeĥe:

oba, obě

dane:

både

estone:

nii

eŭske:

bai

filipine:

kapwa

finne:

molemmat, kumpikin

france:

tous deux, l'un et l'autre

galege:

tanto

germane:

beide

guĝarate:

બંને

haitie:

tou de

haŭse:

duka

hebree:

שני ה-, דו-

hinde:

दोनों

hispane:

ambos

hungare:

mindkettő

igbe:

ma

indonezie:

dua-duanya, keduanya

irlande:

dá

islande:

bæði

itale:

ambo, ambedue, entrambi

japane:

両方 [りょうほう]

jave:

loro

jide:

ביידע

jorube:

mejeeji

kanare:

ಎರಡೂ

kartvele:

ორივე

katalune:

ambdós, tots dos

kazaĥe:

екеуі де

kimre:

ddau

kirgize:

экөө тең

kmere:

ទាំងពីរ

koree:

모두

korsike:

tremindù

kose:

bobabini

kroate:

oboje

kurde:

herdû

latine:

et

latve:

abi

laŭe:

ທັງສອງ

litove:

abu

makedone:

и

malagase:

samy

malaje:

kedua-dua

malajalame:

രണ്ടും

malte:

kemm

maorie:

e rua

marate:

दोन्ही

monge:

ob

mongole:

аль аль нь

nederlande:

beide

nepale:

दुवै

njanĝe:

onse

okcidentfrise:

beide

panĝabe:

ਦੋਨੋ

paŝtue:

د دواړو

pole:

obaj, obie, obydwaj, obydwie, obydwoje, oboje

portugale:

ambos os/as

ruande:

byombi

ruse:

оба, обе

samoe:

uma e lua

sinde:

ٻنهي

sinhale:

දෙකම

skotgaele:

an dà chuid

slovake:

obidve, obe

slovene:

oboje

somale:

labada

ŝone:

zvose zviri zviviri

sote:

ka bobeli

sunde:

boh

svahile:

wote wawili

taĝike:

ҳарду

taje:

ทั้งสอง, ทั้งคู่

tamile:

இரண்டு

tatare:

икесе дә

telugue:

రెండు

ukraine:

як

urdue:

دونوں

uzbeke:

har ikkala

vjetname:

cả hai

volapuke:

bofik

zulue:

kokubili

II.

Samsenca prefikso:

ambaŭdirekta, ambaŭflanka, ambaŭseksa, ambaŭseksema ambaŭdekstra (uzanta ambaŭ manojn kiel dekstran); ambaŭtranĉa glavo [9]; rondan supron havis la trono malantaŭe, kaj brakapogojn ambaŭflanke de la sidloko [10].

9. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Sentencoj 5:4
10. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, I. reĝoj 10:19

beloruse:

двух-, узаема- ~tranĉa glavo: двухбаковавостры меч.

finne:

~dekstra: molempikätinen. ~tranĉa glavo: kaksiteräinen miekka.

germane:

beid-, zwei-

hebree:

~dekstra: דו-ידי.

pole:

~dekstra: oburęczny. ~tranĉa glavo: obosieczny miecz.