*fumo
- Miksaĵo de brulrestaĵoj ŝvebantaj en aero, t.e. aerosolo de cindreroj, fulgo, gutetoj de vaporo, oleo ktp: fumo sin levadis el la kamentuboj [1]; sinjoro Britain kaj prenis la pipon returne en la buŝon [kaj elspirante] elblovis grandan nubon da fumo [2]; el arĝentaj incensujoj […] fluis malpezaj […] rubandoj de fumo FdO ; fumo parfumita per mirho kaj olibano [3]; komencis leviĝadi el la urbo kolono da fumo [4]; ili malaperos kiel fumo [5]; cigara fumo tute konfuzis la kapon de l’ maljunulino [6]; per blueta nubo leviĝis […] de la altaro […] oferfumo de danko [7]; ne ekzistas fumo sen brulo (ne estas efiko sen kaŭzo) PrV . haladzo, nebulo, vaporo
1.
Charles Dickens, trad. L. L. Zamenhof: La Batalo de l' Vivo, La Batalo de l' Vivo
2. Charles Dickens, trad. L. L. Zamenhof: La Batalo de l' Vivo, La Batalo de l' Vivo
3. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Alta kanto 3:6
4. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Juĝistoj 20:40
5. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Psalmaro 37:20
6. I. S. Turgenjev, trad. Kazimierz Bein: Patroj kaj filoj, XX
7. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, Lasta sonĝo de maljuna kverko
2. Charles Dickens, trad. L. L. Zamenhof: La Batalo de l' Vivo, La Batalo de l' Vivo
3. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Alta kanto 3:6
4. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Juĝistoj 20:40
5. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Psalmaro 37:20
6. I. S. Turgenjev, trad. Kazimierz Bein: Patroj kaj filoj, XX
7. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, Lasta sonĝo de maljuna kverko
- angle:
- smoke
- beloruse:
- дым
- bulgare:
- дим, пушек
- ĉeĥe:
- dým, kouř
- ĉine:
- 烟气 [yānqì], 烟雾 [yānwù], 烟 [yan], 冒 [mào], 烟霾 [yānmái], 硝烟 [xiāoyān], 熏烤 [xūnkǎo], 烟 [yān]
- france:
- fumée
- germane:
- Rauch, Qualm
- hispane:
- humo
- hungare:
- füst
- indonezie:
- asap
- japane:
- 煙 [けむり], 湯気 [ゆげ], はかないもの
- nederlande:
- rook
- pole:
- dym
- portugale:
- fumaça, fumo
- rumane:
- fum
- ruse:
- дым
- slovake:
- fumé
- tibete:
- རླངས་པ་
- ukraine:
- дим
*fumi
- 1.
-
(ntr)
Ellasi fumon: ĉiuj kamentuboj de la urbo fumis kaj odoris [8]; la lampo fumis, kaj la muroj […] fariĝis pli nigraj [9]; [jen] fumis brulfajroj kaj fiŝistoj kuiris terpomojn Metrop ; (figure) kial fumas Via kolero kontraŭ la ŝafoj de Via paŝtejo [10]? fumigi incenson [11]. - 2.
-
(tr)
En- kaj elspiri tabakan aŭ aroman fumon: plaĉas al mi la blueta fumo de l' cigaro, kiun vi fumas [12]; fumi pipon da tabako [13]; fumi pipon de opio FdO ; li ridis kaj fumis kiel kamentubo [14]; la patro kuŝis sur la sofo, fumis cigaredojn kaj ĝuis [15]; varma cindro elfalis sur la kruron de la fuminto [16].
8.
H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Ŝtono de la saĝuloj
9. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Supo el kolbasaj bastonetoj
10. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Psalmaro 74:1
11. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Eliro 30:1
12. L. L. Zamenhof: Dua Libro de l’ lingvo Internacia, Dua Libro de l' Lingvo Internacia
13. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Fajrilo
14. Hendrik J. Bulthuis: Idoj de Orfeo, Kvara Parto
15. Stellan Engholm: Infanoj en Torento, dua libro en la Torento-trilogio, Unua Parto
16. John Merchant: Kompatinda Klem, Ĉapitro 6
9. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Supo el kolbasaj bastonetoj
10. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Psalmaro 74:1
11. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Eliro 30:1
12. L. L. Zamenhof: Dua Libro de l’ lingvo Internacia, Dua Libro de l' Lingvo Internacia
13. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Fajrilo
14. Hendrik J. Bulthuis: Idoj de Orfeo, Kvara Parto
15. Stellan Engholm: Infanoj en Torento, dua libro en la Torento-trilogio, Unua Parto
16. John Merchant: Kompatinda Klem, Ĉapitro 6
- angle:
- smoke
- beloruse:
- 1. дыміць 2. паліць (цыгарэту)
- bulgare:
- димя, пуша
- ĉeĥe:
- kouřit
- ĉine:
- 抽烟 [chōuyān], 排烟 [páiyān], 吸烟 [xīyān], 烟雾弥漫 [yānwùmímàn]
- france:
- 1. fumer (produire de la fumée, être en colère) 2. fumer (du tabac)
- germane:
- rauchen
- hispane:
- 2. fumar
- hungare:
- ~igi incenson: tömjént füstöl. 2. füstöl (dohányt), dohányzik
- indonezie:
- 1. berasap 2. merokok
- japane:
- 煙を出す [けむりをだす], 喫煙する [きつえんする], 吸う [すう]
- nederlande:
- roken
- pole:
- palić, ćmić (o papierosach), kurzyć 1. palić 2. palić
- portugale:
- 2. fumar
- rumane:
- arde
- ruse:
- 1. дымить ~igi incenson: кадить. 2. курить
- slovake:
- dymiť, fajčiť, čadiť, čmudiť
- tibete:
- ཐ་མག་འཐེན་
- ukraine:
- димити, диміти, куріти, коптіти, курити, курити, палити (тютюн)
fumiĝi
- Fumi1: piramida monto, […] kiu havas strangajn kutimojn, post longaj jaroj de l' trankvilo subite ĝi komencas fumiĝi, tremi, brui [17]; oni aŭskultis tion en la drinkejo, kie fumiĝis la seba kandelo [18]; la supo jam fumiĝis (odore vaporis) en teleroj: tio estis tre alloga [19].
17.
B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, Ĉapitro XVIII
18. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Ŝtono de la saĝuloj
19. Henri Vallienne: Ĉu li?, Ĉapitro Kvara
18. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Ŝtono de la saĝuloj
19. Henri Vallienne: Ĉu li?, Ĉapitro Kvara
- beloruse:
- дыміцца, курыцца
- germane:
- rauchen (intr)
- hungare:
- füstöni kezd (vulkán)
- indonezie:
- berasap
- japane:
- 煙になる [けむりになる], 発煙する [はつえんする]
- pole:
- palić się
- portugale:
- fumegar
- ruse:
- дымиться, куриться
fumado
- Ago fumi: la farmodomo tuta brulis kiel grandega torĉo, [kolono] tridekmetra, rekte supreniris al la ĉielo, kiun ĝi mallumigis per sia nigra fumado [20]; [li] predikis kontraŭ la moro de fumado [21]; mi tute dekutimiĝis de fumado [22].
20.
Henri Vallienne: Kastelo de Prelongo, Ĉapitro Tria
21. Ludoviko Lazaro Zamenhof: Fundamenta Krestomatio de la lingvo Esperanto, Fundamenta Krestomatio de la lingvo Esperanto
22. Stellan Engholm: Infanoj en Torento, dua libro en la Torento-trilogio, Dua Parto
21. Ludoviko Lazaro Zamenhof: Fundamenta Krestomatio de la lingvo Esperanto, Fundamenta Krestomatio de la lingvo Esperanto
22. Stellan Engholm: Infanoj en Torento, dua libro en la Torento-trilogio, Dua Parto
- beloruse:
- дымленьне, паленьне
- ĉeĥe:
- kouření
- france:
- fumage
- germane:
- Rauchen
- hungare:
- füstölés, dohányzás
- japane:
- 発煙 [はつえん], 喫煙 [きつえん]
- nederlande:
- het roken
- pole:
- palenie
- portugale:
- ato de fumar
- ruse:
- дымление, курение
- slovake:
- dymenie, fajčenie
- ukraine:
- диміння, куріння, паління
fumaĵi, fumumi
(tr)
-
Trakti per fumo.
- a)
- Saturi per fumo por konservado: fumaĵitaj fiŝoj [23]; Marta aĉetis funton da fumaĵita ŝinko Marta ; la fiŝon oni tuj salas, sekigas en la sunbrilo, fumaĵas super fajro [24]; matenmanĝon unue: ŝelkuiritajn terpomojn kaj fumaĵitan haringon [25]; fazeola supo kun fumaĵitaj porkaj ripaĵetoj [26].
- b)
- Nigrigi per fumo: paperoj, nigriĝintaj pro la malnova polvo, kvazaŭ fumaĵitaj, okupis la tutan spacon [27]; fumaĵita vitraĵo.
- c)
- Sanigi per fumo: [artemizion] mia patrino bruligis kaj per ĝi fumumis ĉiujn angulojn kaj mallumajn niĉojn de la domo [28].
23.
B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, Ĉapitro XIX
24. Vasilij Eroŝenko: El vivo de ĉukĉoj, Unua skizo:
25. B. Traven, trad. Hans Georg Kaiser: Mortula Ŝipo, Rakonto de usona maristo, Ĉapitro 48
26. La Ondo de Esperanto, 2001, №2
27. I. S. Turgenjev, trad. Kazimierz Bein: Patroj kaj filoj, XX
28. Chun-Chan Yeh, trad. W. Auld: Montara Vilaĝo, 1984
24. Vasilij Eroŝenko: El vivo de ĉukĉoj, Unua skizo:
25. B. Traven, trad. Hans Georg Kaiser: Mortula Ŝipo, Rakonto de usona maristo, Ĉapitro 48
26. La Ondo de Esperanto, 2001, №2
27. I. S. Turgenjev, trad. Kazimierz Bein: Patroj kaj filoj, XX
28. Chun-Chan Yeh, trad. W. Auld: Montara Vilaĝo, 1984
- beloruse:
- 1.a вэндзіць 1.b закуродымліваць 1.c абкурваць
- ĉeĥe:
- udit
- ĉine:
- 硝烟 [xiāoyān], 熏 [xūn]
- france:
- 1.a boucaner, fumer (boucaner)
- germane:
- 1.a räuchern ~aĵita ŝinko: Räucherschinken. 1.b rußen 1.c ausräuchern
- hispane:
- 1.a ahumar
- hungare:
- 1.a füstól (húst) 1.b bekormol
- indonezie:
- 1.a mengisapi 1.b menghitamkan (dgn asap)
- japane:
- 燻製にする [くんせいにする]
- nederlande:
- 1.a roken (v.voedsel) 1.b blakeren
- pole:
- 1.a wędzić 1.b opalać (ogniem)
- portugale:
- fumigar 1.a defumar 1.b esfumaçar
- ruse:
- 1.a коптить (рыбу и т.п.) 1.b закоптить (покрыть копотью)
- slovake:
- vyúdiť
- ukraine:
- коптити, вудити
fumanto
- Iu kiu (kutime) fumas (tabakon): sultano Murado IV punadis la fumantojn per morto [29]; la grafo, […] kiel ĉiuj fumantoj, portis sur si alumetojn [30]; preskaŭ ĉiam li eniras en fakegon por fumantoj [31]; „certe“, respondis sinjoro Britain en plena ĝuado de la pipo, en la stato kiam la fumanto povas malfermi la buŝon nur tre malmulte [32].
29.
Ludoviko Lazaro Zamenhof: Fundamenta Krestomatio de la lingvo Esperanto, Fundamenta Krestomatio de la lingvo Esperanto
30. Henri Vallienne: Kastelo de Prelongo, Ĉapitro Kvina
31. Henri Vallienne: Ĉu li?, Ĉapitro Unua
32. Charles Dickens, trad. L. L. Zamenhof: La Batalo de l' Vivo, La Batalo de l' Vivo
30. Henri Vallienne: Kastelo de Prelongo, Ĉapitro Kvina
31. Henri Vallienne: Ĉu li?, Ĉapitro Unua
32. Charles Dickens, trad. L. L. Zamenhof: La Batalo de l' Vivo, La Batalo de l' Vivo
- angle:
- smoker
- beloruse:
- курэц, дымакур
- ĉine:
- 烟民 [yānmín], 吸烟者 [xīyānzhě]
- germane:
- Raucher
- indonezie:
- perokok
- japane:
- 喫煙者 [きつえんしゃ]
- pole:
- palacz (tytoniu)
nefumanto
- Iu kiu kutime ne fumas (tabakon): la nefumantoj sentas sin malbone, se oni fumas en la ejo, kaj la fumantoj estas ĝenataj, se ili ne povas fumi [33]; la gefiloj de fumantoj malsaniĝas […] je 40 % pli ofte ol la infanoj de nefumantoj [34]; sanasekuraj kompanioj […] postulas de fumantoj kotizojn pli altajn, ol devas pagi nefumantoj [35].
33.
Ivo Lapenna: Retoriko, Dua Parto
34. Monato, Roberto Pigro: Kie fumo leviĝas, tie fajro (kaj malsanoj) troviĝas, 2014
35. Monato, Stefan Maul: Du mil naŭ, 2009
34. Monato, Roberto Pigro: Kie fumo leviĝas, tie fajro (kaj malsanoj) troviĝas, 2014
35. Monato, Stefan Maul: Du mil naŭ, 2009
- angle:
- non-smoker
- beloruse:
- некурэц
- ĉine:
- 禁止吸烟的车厢 [jìnzhǐxīyāndechēxiāng], 不吸烟者 [bùxīyānzhě]
- germane:
- Nichtraucher
- indonezie:
- nonperokok
- japane:
- 非喫煙者 [ひきつえんしゃ]
- pole:
- niepalący
- rumane:
- nefumător
terfumo
- Fumario: ofte plantoj […] havas popolajn nomojn [kiel ekzemple] fajra amo, marikoretoj […], terfumo [36].
36.
Monato, Petro Desmet': La dika Krause? ... kredu min,
sinjorino!, 2007
- beloruse:
- дымніца
- ĉeĥe:
- dymnivka
- germane:
- Erdrauch
- indonezie:
- Fumaria
- pole:
- dymnica
- portugale:
- fumária
- ruse:
- дымянка
- slovake:
- zemedym